Relacja z konferencji podsumowującej „O oswajaniu inkluzji w rzeczywistości szkolnej – doświadczenia SCWEW”

W dniu 20 kwietnia 2023 roku odbyła się konferencja podsumowująca dwuletnią działalność Specjalistycznego Centrum Wspierającego Edukację Włączającą w Białymstoku pn. „O oswajaniu inkluzji w rzeczywistości szkolnej – doświadczenia SCWEW”. Zorganizowana została w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Białymstoku. Konferencja miała na celu ukazanie efektów działań realizowanych od lipca 2021 roku w placówkach oświatowych w Białymstoku w ramach projektu „Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW)” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój ,,Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji”, na którego dofinansowanie uzyskało Miasto Białystok, a realizatorem został Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Waldemara Kikolskiego w Białymstoku.

Spotkanie rozpoczęła p. Ewa Łupińska – Dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego im. Waldemara Kikolskiego w Białymstoku. W swoim wystąpieniu podkreśliła jak ważną rolę pełni SCWEW wspierając przedszkola i szkoły ogólnodostępne w pracy z dziećmi/uczniami o zróżnicowanych potrzebach. Pani Dyrektor wspomniała również o innych przedsięwzięciach realizowanych przez SOSW, między innymi o Ośrodku Wsparcia i Testów (OWiT) oraz Ośrodku Koordynacyjno – Rehabilitacyjno – Opiekuńczym (OKRO) funkcjonującym w oparciu o rządowy program „Za życiem”. Przybyłych gości powitała Grażyna Dattelbaum, Lider SCWEW wraz z prowadzącą konferencję Kingą Natusiewicz, ekspertką ds. technologii wspomagających.

W zacnym gronie gości znaleźli się przedstawiciele Kuratorium Oświaty w Białymstoku, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Departamentu Edukacji Urzędu Miasta Białystok, instytucji wspierających tj. poradni psychologiczno-pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, organizacji pozarządowych – Polskiego Związku Niewidomych, Podlaskiego Stowarzyszenia Sportowego Osób Niepełnosprawnych „START” oraz dyrektorzy i nauczyciele białostockich placówek oświatowych.

Jako pierwsza głos zabrała p. Jolanta Nawrocka, która odczytała list Dyrektora Ośrodka Rozwoju i Edukacji. W imieniu Ministra Edukacji Przemysława Czarnka oraz własnym przemawiała Wicekurator Oświaty – Barbara Buraczewska. W swoim wystąpieniu mówiła o działaniach prowadzonych przez SCWEW, o licznych i różnorodnych formach wsparcia udzielanych przedszkolom i szkołom oraz o widocznych efektach tych działań. Podkreśliła, iż SCWEW Białystok jako jeden z nielicznych w Polsce objął wsparciem 10 placówek oświatowych, wśród których znalazły się przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe. Wyraziła podziękowania członkom zespołu SCWEW. Szczególne słowa podziękowania skierowała do koordynatorów ds. edukacji włączającej z przedszkoli i szkół ogólnodostępnych. Z kolei przedstawicielka Departamentu Edukacji – Dorota Toporkiewicz odczytała list Zastępcy Prezydenta Miasta Białegostoku Rafała Rudnickiego, w którym skierował do członków zespołu SCWEW słowa uznania i podziękowanie za pracę na rzecz edukacji włączającej.

Po wystąpieniach okolicznościowych nadszedł czas na część merytoryczną. Pierwszym prelegentem, z jakże ważnym głosem, była pani Anna Drabarz – doktor nauk prawnych, pełnomocnik Dziekana ds. Niepełnosprawności Uniwersytetu w Białymstoku, doradca ds. dostępności Politechniki Białostockiej, członkini Zarządu Europejskiego oraz Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami, która odwołując się do swoich osobistych doświadczeń i przeżyć mówiła o szansach i zagrożeniach edukacji dzieci i młodzieży w systemie inkluzji. W swojej wypowiedzi wielokrotnie podkreślała jak ważną rolę pełni SCWEW udzielając wsparcia nauczycielom w placówkach ogólnodostępnych w zakresie pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach. W działalności prowadzonej przez SCWEW-y upatruje ona szansę na rozwój edukacji inkluzyjnej.

Kolejnym mówcą była Grażyna Dattelbaum – Lider SCWEW, wicedyrektor ds. wychowania w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym im. Waldemara Kikolskiego w Białymstoku. Lider SCWEW omówiła wybrane aspekty udzielanego wsparcia działania białostockiego SCWEW prowadzone na przestrzeni dwóch lat. Wspomniała o blaskach i cieniach podejmowanych działań. Udzielając odpowiedzi na pytanie „dlaczego my?”, wyjaśniła zebranym jakimi zasobami dysponuje Ośrodek, zarówno w aspekcie kadrowym – w czym się specjalizujemy, w czym możemy wspierać inne placówki, jak też i materialnym (lokalowym). Współpraca zespołu SCWEW z przedszkolami i szkołami ogólnodostępnymi polega m.in. na pomocy w rozpoznawaniu potrzeb i możliwości uczniów, doborze efektywnych metod pracy i środków dydaktycznych, pomocy w opracowywaniu i realizowaniu programu wczesnego wspomagania rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka, pomocy w ocenie potrzeby i w doborze spersonalizowanego sprzętu, urządzenia lub materiałów dydaktycznych, przeprowadzeniu konferencji, prowadzeniu lekcji otwartych, konsultacji, obserwacji wspierających, czy upowszechnianiu informacji o edukacji włączającej.

Następną przemawiającą była pani Joanna Hryń, ekspert ds. informacji i ewaluacji. Mówiła o roli jaką w optymalizacji działań prowadzonych przez doradców i ekspertów SCWEW w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych pełni ewaluacja. Systematyczność prowadzonych badań i analiza wyników pozwoliły członkom zespołu SCWEW wprowadzać potrzebne zmiany w działaniu, po to by w optymalnym stopniu wspierać placówki, które zostały objęte wsparciem. Szczere odpowiedzi udzielane przez respondentów były dla ekspertów bardzo ważną informacją zwrotną czy podejmowane działania idą w dobrym kierunku, czy też należy je modyfikować. Pani Joanna przedstawiła wyniki prowadzonej w trakcie Pilotażu ewaluacji działań, które pokazują, jak zmienia się postrzeganie idei edukacji włączającej przez nauczycieli i inne grupy respondentów. Podkreśliła szczególnie te wyniki badań, które wskazują, iż nastąpił przyrost wiedzy, kompetencji i umiejętności wśród uczestników badań. Analiza uzyskanych danych wskazuje na tendencję do zmiany postaw wobec inkluzji, co jest dobrą prognozą dla upowszechniania edukacji wysokiej jakości. Pani Joanna zaznaczyła, że nadal istnieje wiele obaw związanych z edukacją włączającą.

SCWEW i OWiT – razem czy osobno? To zagadnienie uczestnikom konferencji przybliżyła Czesława Kozłowska – specjalista ds. merytorycznych SCWEW i koordynator OWiT. Pani Czesława mówiła o wymiernych korzyściach dla osób, które korzystają z zasobów wypożyczalni. Wyjaśniła: kto, kiedy i na jaki czas może wypożyczyć sprzęt. Podkreśliła różnorodność nowoczesnego sprzętu, którym dysponują wypożyczalnie. Objaśniła na jakich zasadach i w jaki sposób można przetestować sprzęt, który może ułatwić codzienne funkcjonowanie osób z różnymi niepełnosprawnościami. Na koniec zaapelowała do zebranych o rozpowszechnianie informacji o działalności wypożyczalni i zachęcaniu do korzystania z udogodnień, jakie oferują.

Pani Agnieszka Pietryka – kierownik projektu dotyczącego opracowania modelu funkcjonowania SCWEW oraz projektu wdrożeniowego „Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą” mówiła o procesie planowanych zmian systemowych stanowiących drogę do edukacji dla wszystkich. Przekazała najważniejsze informacje, również statystyki dotyczące realizacji działań prowadzonych przez 23 SCWEWy, które biorą udział w Pilotażu.

W drugiej części spotkania konsultanci merytoryczni Ośrodka Wsparcia i Testów – p. Anna Rakowicz-Sadkowska i p. Andrzej Cwaliński zaprezentowali wybrane nowoczesne urządzenia, między innymi powiększalnik elektroniczny, urządzenie sterowane wzrokiem – C-Eye, program do komunikacji AAC „MÓWik”, które mogą wspomóc w codziennym funkcjonowaniu osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Prezentacja wzbudziła zainteresowanie uczestników, co potwierdzały pytania płynące z sali.

Wystąpienie kolejnej prelegentki Agnieszki Kluszczyńskiej – trenera oświatowego i coacha, merytorycznie wzbogaciło konferencję. Pani Agnieszka opowiadała o potrzebie tworzenia tekstów łatwych do czytania i zrozumienia (ETR) w szkole ogólnodostępnej.

W dalszej części konferencji Pani Anna Gawryluk – ekspert ds. sieci współpracy i samokształcenia przedstawiła tematykę oraz cel organizowanych spotkań sieci. Spotkania te służyły nawiązaniu kontaktów i wzajemnemu wspieraniu się w sferze zawodowej, wymianie doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie pracy z uczniami ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, współpracy z rodzicami, podniesieniu kompetencji w zakresie pracy z uczniami z SPE i współpracy z rodzicami. Pani Anna opowiadała też o innych, dodatkowych działaniach realizowanych przez SCWEW. Wśród tych działań były kampanie społeczne oraz nagrany spot „Jestem inny, ale nie gorszy”, wizyty studyjne organizowane na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego dla pracowników Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych, grupy naukowców z Mongolii, konferencje metodyczne, na których prezentowano różnorodne metody pracy, zajęcia modelowe i wiele innych.

Ostatnim punktem konferencji była dyskusja moderowana. Uczestniczyli w niej: uczennica z dysfunkcją narządu wzroku ze szkoły ponadpodstawowej, nauczycielka przedmiotów zawodowych, dyrektorka poradni psychologiczno-pedagogicznej, dyrektorka przedszkola objętego wsparciem SCWEW, wiceprezes organizacji pozarządowej będącej instytucją wspierającą SCWEW oraz doktorant z niepełnosprawnością ruchową.

Edukacja włączająca to podejście, które umożliwia wszystkim uczniom niezależnie od ich zdolności, umiejętności czy pochodzenia pełne uczestnictwo w procesie edukacyjnym. Dzięki edukacji włączającej szkoły stają się miejscami, w których każdy może się rozwijać i zdobywać wiedzę bez względu na potencjalne bariery.
Słowa uznania i podziękowania za naszą pracę, płynące z ust tak ważnych osobistości, jakie usłyszeliśmy podczas konferencji, przyjęliśmy z nieskrywaną radością. Po dwóch latach tej trudnej pracy odczuwamy satysfakcję z udziału w tworzeniu środowiska inkluzyjnego.

Składamy serdeczne podziękowania prelegentom, gościom jak również wszystkim osobom zaangażowanym w organizację konferencji.

Opracowanie: Joanna Hryń – ekspert SCWEW ds. informacji i ewaluacji